Activiteiten rondom de thema’s vrijheid en herdenken hoeven niet altijd ingewikkeld en zwaar te zijn. Er zijn tal van leuke activiteiten voor bevers, welpen, scouts, explorers en roverscouts waardoor ze de thema’s ervaren en met elkaar kunnen bespreken. Er zijn ook activiteiten die serieuzer zijn en meer tijd innemen dan een opkomst. Bij elkaar zijn het veel activiteiten die op allerlei verschillende plekken op internet staan. We hebben ze in een overzicht bij elkaar gezet, zodat je ze makkelijk kunt vinden.
Er zijn nog meer activiteiten te vinden in de activiteitenbank. Zoek daar met de tag '4 en 5 mei'.
We hebben de activiteiten ingedeeld naar speltak, maar enkele activiteiten kun je met een beetje aanpassen geschikt maken voor andere speltakken.
Bevers
Programma Bevers
Ik verklaar de oorlog aan
Een leuk ren-en-tikspel waar je alleen een stuk krijt voor nodig hebt.
Kikker en de vreemdeling
Een voorleesverhaal over een rat die in het bos komt wonen. Op een dag komt er een vreemdeling in het bos wonen: Rat. Eend waarschuwt dat ratten dieven zijn.
Wat vinden je bevers ervan?
Omgekeerd verstoppertje
Eén bever verstopt zich en alle bevers gaan zoeken.
HALT
Hoe lang kunnen de bevers in één houding stil staan?
Dodende straal
Probeer onherkenbaar de kring binnen te komen.
Of volg dit uitgewerkte programma van 2,5 uur
00:00u Openen
00:05u Kikker en de Vreemdeling kijken of lezen
00:15u Activiteiten rond Kikker en de Vreemdeling
01:00u Ranja drinken
01:15u Schatkist vol vrijheid maken
01:45u Tikkertje met bevrijder
02:00u Vredesslinger knutselen
02:30u Afsluiten
Kikker en de Vreemdeling kijken of lezen
Op een dag komt een vreemdeling in het bos wonen. Rat. Eend waarschuwt dat ratten dieven zijn. Ze zijn lui, brutaal en werken niet. Dat weet toch iedereen! En Varkentje zegt dat ratten niet in het bos thuishoren. Maar Kikker besluit zelf een kijkje te gaan nemen.
Het filmpje (7 min) is bijvoorbeeld hier online te vinden, het boek is bij de bibliotheek te verkrijgen.
Activiteiten rond Kikker en de Vreemdeling
Vooroordelen; in het lokaal hangen de personages uit het verhaal, aan de bevers de vraag te kiezen.
Het lied v.d. vragen; een lied waarin de essentie van het verhaal nog eens naar voren komt.
Wat is een vreemdeling; stel je spreekt de taal niet? Dan moet je uitbeelden, dat is niet makkelijk.
Is anders raar of juist leuk; renspel dat gaat over het verhaal en de vraag of iets echt zo anders is.
Anders zijn dat is niet raar; kunnen de bevers iets benoemen dat uniek is aan zichzelf? Is dat raar?
Schatkist vol vrijheid maken
"Wat is je dierbaar? Wat neem je mee als je moet vluchten voor oorlog of voor een natuurramp?
De bevers krijgen een kistje en allerlei materialen waarmee ze kunnen laten zien wat hen dierbaar is.
Vredesslinger knutselen
Bespreek kort met de bevers wat vrijheid betekent. Wanneer ben je helemaal vrij? Wat wens jij de wereld toe? Laat ze dan 1 van de 4 kleurplaten met duiven kiezen om te versieren. Ze kunnen hierop schrijven en/of tekenen. Hang alle vredesduiven op aan een touw/waslijn als ze klaar zijn.
Extra spel
Stoelendans (op een muziekje uit een andere cultuur bijvoorbeeld). Als je niet mee mag doen, is dat geen fijn gevoel. Bespreek dit met de bevers.
Tips algemeen
- Laat de bevers ook vertellen over hun ervaring met een vreemdeling.
- Vraag de bevers naar voorbeelden wanneer zij vreemdeling waren (op vakantie bijvoorbeeld)
Welpen
Programma Welpen
Ik verklaar de oorlog aan
Een leuk ren-en-tikspel waar je alleen een stuk krijt voor nodig hebt.
Keuzespeurtocht
De welpen volgen een spoor van vragen/stellingen, waarbij steeds enkele keuzemogelijkheden gegeven worden.
Nu een foto van toen
Bekijk de video van zes minuten over herdenken en blaas een oude foto opnieuw leven in en laat de geschiedenis herleven.
Culturenspel
In de wereld zijn heel verschillende landen met allemaal hun eigen manier van doen. Ze hebben nu eigen kleding, eten, taal, en zo ook hun eigen manier van begroeten.
Vluchtelingentas (estafetterace)
Hoe meer je in je vluchtelingentas stopt, hoe lastiger het estafetteparcours wordt. Wie brengt de meeste spullen over?
Vluchten: vul het kratje
Niet al je waardevolle, persoonlijke spullen passen in het kratje. Wat laat je achter?
Dodende straal
Probeer onherkenbaar de kring binnen te komen.
Vluchtend de grens over
Probeer in het veilige land te komen door de grens over te steken zonder gepakt te worden door de grenswachters.
Akela en de vluchteling
De welpen moeten Akela vinden. Akela beschremt tegen gevaar en als migrant of vluchteling heb je dat wel nodig. Het spel heeft 8 posten, elke post is een plek (activiteitengebied) in de jungle.
HALT
Als je ondergedoken zit, moet je heel lang stil kunnen zitten. Hoe lang kunnen de welpen in één houding stil staan?
Adopteer een monument
Door als Scoutinggroep een oorlogsmonument te adopteren, kun je door het jaar heen op verschillende manieren bezig zijn met het lokale oorlogsverleden en staan je welpen op een andere manier op 4 mei stil bij het monument.
Adopteer een stolpersteine
Stolpersteinen liggen in de straat voor woningen waar Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben gewoond en zijn weggevoerd. Laat je welpen de stolpersteine oppoetsen en vertel het verhaal van de namen op de steentjes.
Levend zeeslag
Een leuk waterspel waarbij je de schepen van de tegenstander moet zien te raken.
Omgekeerd verstoppertje
Eén welp verstopt zich en alle welpen gaan zoeken.
Valse identiteit
Hoe goed houd jij de rest voor de gek? Ontmasker jij de anderen? Jullie gaan valse paspoorten maken zoals dat ook voor onderduikers gedaan werd. Wie is wie en wie speelt het beste de rol van die ander?
Geheugenspel De Koffer
Een variant op memory: vul een koffer met bagage die een vluchteling zou meenemen. Laat de welpen goed kijken wat er in de koffer zit. Haal er iets uit of doe er iets bij, zonder dat de welpen het zien. Wie ziet wat er ontbreekt of is toegevoegd?
Twee minuten stil
Op 4 mei is het om 20.00 uur twee minuten stil. Hoe lang is dat? Laat je scouts zonder klok of horloge schatten hoe lang twee minuten stil zijn duurt.
Worstelspel
Militairen hebben een goede conditie en zijn sterk. Wie niet de sterkste is, moet slimmer zijn en andere technieken gebruiken. Je gaat strijden voor je vrijheid in dit actieve worstelspel.
Of volg dit uitgewerkte programma van 2,5 uur
0:00u Openen
0:05u Keuzespeurtocht Vrijheid in herdenken
1:00u Ranja drinken
1:15u Vredesslinger knutselen
1:45u Levend monumentenmemory
2:00u Spel ‘Een vreemde eend in de bijt’
2:30u afsluiten
Keuzespeurtocht
Raksha wil, als moederwolf, haar welpen graag het belang leren van het maken van de juiste keuzes. Soms doet ze dit door de welpen van tevoren te waarschuwen voor gevaren, andere keren door de welpen een paar keer goed de neus te laten stoten.
Voor deze activiteit laat Raksha ze zelf de gevolgen ervaren. De welpen volgen een spoor van vragen/stellingen, waarbij steeds enkele keuzemogelijkheden gegeven worden. Elke keuzemogelijkheid staat voor een nummer waar de welpen daarna naartoe moeten. Welke welp (of welpengroepje) kan er de meeste punten verzamelen voordat hij/zij uit het vragendoolhof vrij komt?
Vredesslinger knutselen
Bespreek kort met de welpen wat vrijheid betekent. Wanneer ben je helemaal vrij? Wat wens jij de wereld toe? Laat ze dan 1 van de 4 kleurplaten met een duif kiezen om te versieren. Ze kunnen hierop schrijven en/of tekenen. Hang alle vredesduiven op aan een touw/waslijn als ze klaar zijn.
Een vreemde eend in de bijt
Plak een stop op het voorhoofd van elke speler. De spelers mogen niet weten wat hun eigen kleur is. (van 1 kleur is er maar 1 stip, van de andere kleuren zijn meerdere stippen en dus meerdere spelers) Vraag dan de spelers groepjes te vormen met diegenen die dezelfde kleur stip op hun hoofd hebben. De spelers mogen niet praten, ze moeten dus met gebaren te weten komen welke kleur zijzelf hebben. Bespreek deze activiteit goed na met behulp van enkele vragen. Daar zit de kern van het spel in.
Monumentenmemory
Maak/Zoek foto’s van de oorlogsmonumenten in jouw gemeente en laat de welpen levend memory spelen met de afbeeldingen. Er is een online databank vol met foto’s van monumenten door heel Nederland. Van levend memory zijn verschillende varianten:
Extra spel
Tikkertje met verlosser – oorlog voeren met bevrijders.
Tips algemeen
- Laat de welpen vertellen wanneer zij zich helemaal vrij voelen.
- Laat de vertellen of zij zich wel eens buitengesloten voelen.
Scouts
Programma Scouts
Keuzespeurtocht
De scouts volgen een spoor van vragen/stellingen, waarbij steeds enkele keuzemogelijkheden gegeven worden.
Eten in de oorlog/bloembollensoep maken
Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog was er zo weinig voedsel, dat mensen bloembollen gingen eten. Leer hoe je dat veilig kunt doen.
Levend zeeslag
Een leuk waterspel waarbij je de schepen van de tegenstander moet zien te raken.
Bouw je eigen coderingsmachine
Maak geheime boodschappen door je teksten te coderen.
Adopteer een monument
Door als Scoutinggroep een oorlogsmonument te adopteren, kun je door het jaar heen op verschillende manieren bezig zijn met het lokale oorlogsverleden en staan je scouts op een andere manier op 4 mei stil bij het monument.
Adopteer een stolpersteine
Stolpersteinen liggen in de straat voor woningen waar Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben gewoond en zijn weggevoerd. Laat je scouts de stolpersteine oppoetsen en vertel het verhaal van de namen op de steentjes.
Nu een foto van toen
Bekijk de video van zes minuten over herdenken en blaas een oude foto opnieuw leven in en laat de geschiedenis herleven.
Culturenspel
In de wereld zijn heel verschillende landen met allemaal hun eigen manier van doen. Ze hebben nu eigen kleding, eten, ta, en zo ook hun eigen manier van begroeten.
Vluchtelingentas (estafetterace)
Hoe meer je in je vluchtelingentas stopt, hoe lastiger het estafetteparcours wordt. Wie brengt de meeste spullen over?
Vluchten: vul het kratje
Niet al je waardevolle, persoonlijke spullen passen in het kratje. Wat laat je achter?
Dodende straal
Probeer onherkenbaar de kring binnen te komen.
Vluchtend de grens over
Probeer in het veilige land te komen door de grens over te steken zonder gepakt te worden door de grenswachters.
Geheugenspel De Koffer
Een variant op memory: vul een koffer met bagage die een vluchteling zou meenemen. Laat de scouts goed kijken wat er in de koffer zit. Haal er iets uit of doe er iets bij, zonder dat de scouts het zien. Wie ziet wat er ontbreekt of is toegevoegd?
Bespreek wat de scouts uit de koffer weg zouden laten of toevoegen.
Herdenk een oud scout / oud groepslid
Is er iemand die in het verleden veel voor de groep heeft betekend? Ga op zoek naar zijn/haar levensverhaal en daden. Zorg ervoor dat het materiaal en de informatie voor de toekomst behouden blijft.
Transport per fiets
Tijdens de hongertochten werd er veel gereisd per fiets. Dan werden er veel goederen meegenomen op de fiets, het vaak enige transportmiddel. Rij op de fiets en neem zoveel mogelijk voorwerpen mee.
Twee minuten stil
Op 4 mei is het om 20.00 uur twee minuten stil. Hoe lang is dat? Laat je scouts zonder klok of horloge schatten hoe lang twee minuten stil zijn duurt.
HALT
Als je ondergedoken zit, moet je heel lang stil kunnen zitten. Hoe lang kunnen de scouts in één houding stil staan?
Omgekeerd verstoppertje
Eén scout verstopt zich en alle scouts gaan zoeken.
Valse identiteit
Hoe goed houd jij de rest voor de gek? Ontmasker jij de anderen? Jullie gaan valse paspoorten maken zoals dat ook voor onderduikers gedaan werd. Wie is wie en wie speelt het beste de rol van die ander?
Worstelspel
Militairen hebben een goede conditie en zijn sterk. Wie niet de sterkste is, moet slimmer zijn en andere technieken gebruiken. Je gaat strijden voor je vrijheid in dit actieve worstelspel.
Of volg dit uitgewerkte programma van 3 uur
00:00u Openen
00:05u Het spel zonder regels
00:20u Een veteraan in de groep of Maak een videoclip
01:30u Pauze
01:45u Actieve spellen
03:00u Afsluiten
Spel zonder regels
Regels lijken vaak alleen maar lastig, maar ze zorgen er ook voor dat we het samen prettig met elkaar kunnen hebben. Ze hebben nut. Om de scouts dat te laten ervaren spelen we een spel (welke is niet zo belangrijk) eerst zonder en daarna met regels. Het draait om het nagesprek; wat was het verschil, hoe ervaarden ze de regels, kunnen ze de link leggen met het echte leven?
Een veteraan in de groep
Veteranen die hun verhaal vertellen maken altijd veel indruk. Dan opeens komen conflicten heel dicht bij. er zijn niet veel sprekers meer die de tweede wereldoorlog hebben meegemaakt, maar er zijn wel heel veel veteranen die over hun ervaringen in latere conflicten iets kunnen vertellen. Uitdaging is dat jeugdleden niet altijd bekend zijn met die conflicten. Zelfs de missies naar Uruzgan zijn al te lang geleden voor scouts. Zorg dus dat jij of de veteraan goed de context schetst.
Een videoclip over oorlog en vrede
Er zijn veel protestliederen geschreven, binnen veel verschillende genres. Laat de scouts (per troep) een nummer uitkiezen dat gaat over oorlog en/of vrede en laat ze daar een lipdub of videoclip van maken. Op deze manier zijn ze op creatieve wijze bezig met de thema’s oorlog en vrede.
Actieve spelideeën
- Tikkertje met verlosser/bevrijder
- Ren je rot quiz over oorlog en vrede (of even over heel iets anders)
- Levend monumentenmemory (zie welpen voor speluitleg)
Tips algemeen
- Niet alle scouts stellen direct een vraag. Je kunt ze helpen door ze de week van te voren te vertellen over de komst van de veteraan. Ook kan je zelf beginnen met een vraag, of een vraag stellen aan het publiek om zo reacties (en vragen uit te lokken).
- Het verhaal van de veteraan kan veel losmaken, neem de tijd om na te praten en afscheid te nemen. Daarna zal er zeker behoefte zijn aan frisse lucht en actie.
Explorers
Programma Explorers
Eten in de oorlog/bloembollensoep maken
Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog was er zo weinig voedsel, dat mensen bloembollen gingen eten. Leer hoe je dat veilig kunt doen.
Levend zeeslag
Een leuk waterspel waarbij je de schepen van de tegenstander moet zien te raken.
Adopteer een monument
Door als Scoutinggroep een oorlogsmonument te adopteren, kun je door het jaar heen op verschillende manieren bezig zijn met het lokale oorlogsverleden en staan je explorers op een andere manier op 4 mei stil bij het monument.
Adopteer een stolpersteine
Stolpersteinen liggen in de straat voor woningen waar Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben gewoond en zijn weggevoerd. Laat je explorers de stolpersteine oppoetsen en vertel het verhaal van de namen op de steentjes.
Nu een foto van toen
Bekijk de video van zes minuten over herdenken en blaas een oude foto opnieuw leven in en laat de geschiedenis herleven.
Culturenspel
In de wereld zijn heel verschillende landen met allemaal hun eigen manier van doen. Ze hebben nu eigen kleding, eten, taal, en zo ook hun eigen manier van begroeten.
Vluchtelingentas (estafetterace)
Hoe meer je in je vluchtelingentas stopt, hoe lastiger het estafetteparcours wordt. Wie brengt de meeste spullen over?
Vluchten: vul het kratje
Niet al je waardevolle, persoonlijke spullen passen in het kratje. Wat laat je achter?
Dodende straal
Probeer onherkenbaar de kring binnen te komen.
Vluchtend de grens over
Probeer in het veilige land te komen door de grens over te steken zonder gepakt te worden door de grenswachters.
Geheugenspel De Koffer
Een variant op memory: vul een koffer met bagage die een vluchteling zou meenemen. Laat de scouts goed kijken wat er in de koffer zit. Haal er iets uit of doe er iets bij, zonder dat de explorers het zien. Wie ziet wat er ontbreekt of is toegevoegd?
Bespreek wat de explorers uit de koffer weg zouden laten of toevoegen.
Herdenk een oud scout / oud groepslid
Is er iemand die in het verleden veel voor de groep heeft betekend? Ga op zoek naar zijn/haar levensverhaal en daden. Zorg ervoor dat het materiaal en de informatie voor de toekomst behouden blijft.
Transport per fiets
Tijdens de hongertochten werd er veel gereisd per fiets. Dan werden er veel goederen meegenomen op de fiets, het vaak enige transportmiddel. Rij op de fiets en neem zoveel mogelijk voorwerpen mee.
Twee minuten stil
Op 4 mei is het om 20.00 uur twee minuten stil. Hoe lang is dat? Laat je explorers zonder klok of horloge schatten hoe lang twee minuten stil zijn duurt.
HALT
Als je ondergedoken zit, moet je heel lang stil kunnen zitten. Hoe lang kunnen de explorers in één houding stil staan?
Valse identiteit
Hoe goed houd jij de rest voor de gek? Ontmasker jij de anderen? Jullie gaan valse paspoorten maken zoals dat ook voor onderduikers gedaan werd. Wie is wie en wie speelt het beste de rol van die ander?
Worstelspel
Militairen hebben een goede conditie en zijn sterk. Wie niet de sterkste is, moet slimmer zijn en andere technieken gebruiken. Je gaat strijden voor je vrijheid in dit actieve worstelspel.
Of volg dit uitgewerkte programma van 3 uur
0:00u Openen
0:05u Laat een veteraan vertellen over een oorlog (bij een lokaal monument).
1:00u Maak een fietstocht langs lokale monumenten
2:15u Nabespreking
3:00u Afsluiten
Veteraan
Als je zelf geen veteraan in je omgeving kent die je kunt vragen om te komen vertellen over zijn/haar verhaal, dan vind je op www.vrijheid.scouting.nl enkele organisaties die veteranen en/of gastsprekers over WOII kunnen regelen om bij jouw groep hun verhaal te komen vertellen.
Fietstocht
Zoek uit welke oorlogsmonumenten er in de omgeving van jouw scoutinggroep zijn en maak er een fietstocht langs. Plekken waar iets gebeurd is, maar waar geen monument staat kunnen natuurlijk ook gebruikt worden. Ook struikelstenen (stolpersteine) kunnen meegenomen worden in de tocht.
Optie: laat de explorers in groepjes vantevoren iets uitzoeken over een van de oorlogsmonumenten zodat de fietstocht echt van iedereen wordt.
Nabespreking
Gebruik stellingen en/of stel vragen aan de explorers over wat ze ervaren hebben deze opkomst. Wat is vrede voor hen? Wat is vrijheid voor hen? Wanneer voelen ze zich vrij? Wat kunnen zij doen voor vrede en vrijheid? Wat nemen ze mee?
Tips algemeen
- Laat de explorers vantevoren vragen bedenken die ze willen stellen aan de gastspreker.
- Laat de explorers meehelpen met het voorbereiden van de fietstocht langs monumenten/bijzondere plaatsen.
- Speel tussendoor op een post een quiz (bijvoorbeeld in ren je rot-stijl) tijdens de fietstocht. Quizvragen over scouting in de oorlog zijn op www.vrijheid.scouting.nl te vinden.
Roverscouts
Programma Roverscouts
Eten in de oorlog/bloembollensoep maken
Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog was er zo weinig voedsel, dat mensen bloembollen gingen eten. Leer hoe je dat veilig kunt doen.
Culturenspel
In de wereld zijn heel verschillende landen met allemaal hun eigen manier van doen. Ze hebben nu eigen kleding, eten, taal, en zo ook hun eigen manier van begroeten.
Vluchtelingentas (estafetterace)
Hoe meer je in je vluchtelingentas stopt, hoe lastiger het estafetteparcours wordt. Wie brengt de meeste spullen over?
Vluchten: vul het kratje
Niet al je waardevolle, persoonlijke spullen passen in het kratje. Wat laat je achter?
Herdenk een oud scout / oud groepslid
Is er iemand die in het verleden veel voor de groep heeft betekend? Ga op zoek naar zijn/haar levensverhaal en daden. Zorg ervoor dat het materiaal en de informatie voor de toekomst behouden blijft.
Transport per fiets
Tijdens de hongertochten werd er veel gereisd per fiets. Dan werden er veel goederen meegenomen op de fiets, het vaak enige transportmiddel. Rij op de fiets en neem zoveel mogelijk voorwerpen mee.
Twee minuten stil
Op 4 mei is het om 20.00 uur twee minuten stil. Hoe lang is dat? Laat je explorers zonder klok of horloge schatten hoe lang twee minuten stil zijn duurt.
HALT
Als je ondergedoken zit, moet je heel lang stil kunnen zitten. Hoe lang kunnen de roverscouts in één houding stil staan?
Worstelspel
Militairen hebben een goede conditie en zijn sterk. Wie niet de sterkste is, moet slimmer zijn en andere technieken gebruiken. Je gaat strijden voor je vrijheid in dit actieve worstelspel.
Of volg dit uitgewerkte programma van 3 uur
0:00u Openen
0:05u Laat een veteraan vertellen over een oorlog (bij een lokaal monument).
1:00u Brood bakken in houtoven
2:15u Gesprek rond het kampvuur
..... Afsluiten
Veteraan
Als je zelf geen veteraan in je omgeving kent die je kunt vragen om te komen vertellen over zijn/haar verhaal, dan vind je op www.vrijheid.scouting.nl enkele organisaties die veteranen en/of gastsprekers over WOII kunnen regelen om bij jouw groep hun verhaal te komen vertellen.
Brood bakken in houtoven
Maak een houtoven en bak Zweeds wittebrood. Zweeds wittebrood is de benaming van het brood, dat aan de mensen in West-Nederland werd gegeven gedurende de hongerwinter rond februari 1945. In de herinnering van velen werd het Zweeds witbrood boven Nederland uitgegooid door Amerikaanse en Britse bommenwerpers in april/mei 1945 (tijdens operatie Manna).
Gesprek rond het kampvuur
Gebruik stellingen en/of stel vragen aan de roverscouts over wat ze ervaren hebben deze opkomst. Wat is vrede voor hen? Wat is vrijheid voor hen? Wanneer voelen ze zich vrij? Wat kunnen zij doen voor vrede en vrijheid? Wat nemen ze mee?
Tips algemeen
- Laat de roverscouts vantevoren vragen bedenken die ze willen stellen aan de gastspreker.
- Speel tussendoor tijdens het wachten op het brood een quiz (bijvoorbeeld in ren-je-rot-stijl). Quizvragen over scouting in de oorlog zijn op www.vrijheid.scouting.nl te vinden.