Geboren: 14 december 1925 / 19 november 1926 (Arnhem)
Overleden: 3 november 1944 (Arnhem)
Scouts
Scoutinggroep: Zijpse Trekkers
Smokkelden wapens
Hielpen gewonde militairen
Gefusilleerd

Er moet in het jonge leven van Bert en Hans Kuik iets zijn geweest waardoor ze besloten om tijdens de Tweede Wereldoorlog levensgevaarlijke verzetsdaden te plegen. Ze verspreidden verzetskranten en bonkaarten, hielpen onderduikers met voedsel en medicijnen en smokkelden zelfs wapens en munitie. Tijdens de Slag om Arnhem eind 1944 smokkelden ze militaire informatie en hielpen ze bij de verzorging en ontsnapping van gewonde Britse soldaten. Hoe riskant dit allemaal was, bleek wel op 3 november 1944.

Bert en Hans Kuik komen in recente publicaties voor als ‘tieners’ die in het verzet actief waren. Dat tieners actief waren in het verzet is voor historici een nieuw inzicht, maar het is nog interessanter dat de broers als Scouts betrokken raakten bij het verzet. Ze groeiden op in Arnhem en waren bij het begin van de Tweede Wereldoorlog 14 (Hans) en 15 (Bert) jaar oud. Ze waren toen al enige jaren lid van Scoutinggroep de Zijpse Trekkers. Die tijd bij Scouting legde een belangrijke basis onder hun latere verzetsdaden. Bij Scouting leerden ze verantwoordelijkheid, dienstbaarheid en inzet en ontwikkelden ze een persoonlijke instelling van ‘niet klagen maar doen wat je te doen staat’. Ze behaalden er ook hun EHBO-diploma.

Het is bekend dat Scouting in april 1941 door de Duisters werd verboden. Veel Scouts gingen daarop vanuit hun overtuiging ondergronds en illegaal op allerlei manieren verder met Scouting. Ze hielden bijeenkomsten en gingen op kamp. Bert en Hans deden dit ook. Onder het groepje van zeven Scouts stond Bert bekend als de stille en Hans als de stevige waar je mee kon stoeien. Enkele Scouts gingen een stap verder. Ze sloten zich aan bij het verzet of pleegden op eigen initiatief daden van verzet. Volgens historisch onderzoek deden Bert en Hans dit laatste.

De broers sloten zich aan bij de illegale inlichtingenorganisatie Rolls Royce (R.R.) in Arnhem. Deze groep bestond uit jonge jongens, velen zaten nog op school. Het was geen professioneel georganiseerde groep, maar daarom waren zij niet minder belangrijk. R.R. was een koeriers- en intelligentiedienst die vooral actief was met de verspreiding van verzetskranten, koeriersdiensten, het verbergen van onderduikers en de evacuatie van burgers. De groep vond zelf niet opnieuw het wiel uit maar verzamelde militaire en politieke informatie die naar Londen werd doorgeseind. (bron: www.geni.com/projects)

Bert en Hans hielden zich bezig met het verspreiden van verzetskranten en bonkaarten. Ze voorzagen onderduikers van eten, medicijnen en andere benodigdheden. Ook verzamelden ze informatie voor het verzet en waren beiden druk met het smokkelen van wapens en munitie. Ze hielpen veel burgers die als evacués de oversteek over de Rijn maakten.

De connectie met Scouting blijkt als ze tijdens Operatie Market Garden helpen bij het verzorgen van gewonde Britse soldaten in het Sint Elisabeth Gasthuis in Arnhem. Dat deden ze samen met hun scoutingleider en Scouts Ron Nelemans en Henk van Kuipers. 

Hans houdt over die dagen een dagboek bij, waarin hij gedetailleerd beschrijft hoe ernstig gewond de soldaten en burgers binnenkwamen. Ook dat ze nachtenlang doorwerkten om de gewonden te verzorgen. Om dit te mogen doen, hadden ze toestemming van het Rode Kruis, omdat ze aantoonden dat ze de handelingen hadden geleerd bij Scouting. Een overlevende verzetsvrouw vertelt dat de jongens ‘allround’ waren en alles ‘gewoon oppakten’. De instelling van niet zeuren en de handen laten wapperen hadden ze bij Scouting opgedaan.

Toen het vechten voorbij was en de stad was ingenomen door Duitse troepen, hielpen zij verschillende Britse soldaten uit het ziekenhuis te ontsnappen.

Op 3 november 1944 ging dit gruwelijk mis. Op die dag werd het ziekenhuis geëvacueerd. Het was niet makkelijk om de gewonde Britse militairen ongezien uit het ziekenhuis te laten ontsnappen. Bert en Hans verzonnen een list en ruilden hun burgerkleren tegen de uniformen van twee soldaten. Bert en Has trokken dus de uniformen aan en de soldaten konden in burgerkleding langs de Duitse wachtpost komen. De broers liepen daardoor wel een groot risico. Een te groot risico. Ze werden op straat door de Duitsers betrapt met hun Britse uniform en werden gearresteerd. De Duitsers brachten hen naar de Duitse ‘Golflinks’-barak aan de Apeldoornseweg in Arnhem voor ondervraging. Omdat ze beschikten over de juiste papieren die aantoonden dat ze werkzaam waren in het ziekenhuis, hoefden ze op zich niks te vrezen. Maar Bert en Hans beschikten door hun andere verzetswerk veel informatie die niet bekend moest worden bij de Duitsers. Daarom kozen ze ervoor om te ontsnappen. Dit lukte aanvankelijk, maar de actie werd hen fataal. Ze werden dezelfde dag alsnog opgepakt. Ze werden naar het terrein van de Rosendaelsche Golf Club gebracht. Daar kwamen ze een groep van de Sicherheitsdienst (SD) onder leiding van Friedrich August Enkelstroth tegen. Die besloot ze zonder nadere informatie ter plekke te fusilleren.

Bert en Hans werden 17 en 18 jaar oud. Ze liggen begraven op begraafplaats Moscowa te Arnhem.

Bronnen en meer informatie:
Dagblad Trouw
Omroep Gelderland
Website Historiek.net
Website liberationroute.nl
Website Puntuit.nl
Thedump.scoutscan.com (PFD)
Website archieven.nl
Website geni.com
Oorlogsgravenstichting (over Hans Kuik)
Oorlogsgravenstichting (Over Bert Kuik)
Gebroeders Kuik Tieners in het verzet 1944 – uitgave Airborne museum  blz 4